Welke fases kent een samengesteld gezin?

Een samengesteld gezin gaat gewoonlijk door een aantal fases heen. Ken jij de fases van een samengesteld gezin? Waar zit jouw vriend of vriendin met een samengesteld gezin? Met behulp van deze fases, weet je precies wanneer en hoe je nodig bent in jullie vriendschap!  (en ook wanneer je maar beter op afstand kunt blijven…) Ietje Heijbroek definieert deze fases in de klassieker “Samengesteld” en ik geef ze hier kort weer, aangevuld met wat je als vriend of vriendin (of hulpverlener) kunt doen .

Fase 1: de droomperiode

Het is de fase van verliefd-zijn, waarin iedereen denkt dat hij/zij met je nieuwe partner de hele wereld aankan. Samen bepraten de partners veel en ze dromen over de relatie, maken plannen voor de tijd die voor hen ligt en zien een mooie toekomst voor zich, waarin vreugde en harmonie centraal staan.

Voor vrienden, familie en hulpverleners is dit een frusterende fase. Er is vaak weinig interesse in jou als vriend of vriendin en vaak zie jij de situatie waarin zij zich bevinden minder rooskleurig dan zij. Als je dat probeert te zeggen, worden je opmerkingen weggewuifd. Het verstandigste wat je kunt doen is ze gunnen waar ze zijn en weten: dit gaat over en dán hebben ze jou weer nodig. Nu niet.

Fase 2: de periode van wakker liggen

In deze periode doe de weerbarstige praktijk zijn intrede. Daardoor ontstaan de eerste scheurtjes. De stiefouder merkt dat hij of zij negatieve gevoelens krijgt over de kinderen en vraagt zich af hoe daarmee om te gaan en dit delen met de ouder, blijkt weer allerlei reacties op te roepen bij de ouder. Dan kan de spanning behoorlijk toenemen.

Als vriend of vriendin ben je nu van waarde als je in staat bent om de verhalen aan te horen zonder dat je vervalt in een “daar heb ik je toch voor gewaarschuwd”. Andersom ontstaat er ook weer aandacht voor jouw leven. De partners in een samengesteld gezin hebben veel aan vrienden bij wij ze individueel hun verhaal kwijt kunnen, zonder dat er meteen een oordeel overheen komt, dus ook als hulpverlener kun je veel betekenen.

Fase 3: De periode van de nachtmerries.

De gevoelens worden steeds heftiger, vooral bij de stiefouder en het lukt niet meer om de teleurstelling daarover in te slikken. Het is te veel: alle mooie dromen ten spijt – het plaatje klopt niet, de stiefouder ervaart teleurstelling op teleurstelling en krijgt van de partner geen steun. Dit leidt tot frustratie bij de stiefouder, die bereid is om de knuppel in het hoenderhok te gooien (“zo kan het niet langer!”) maar ook bij de ouder die voelt dat er twee kampen ontstaan en blijft proberen om beide partijen te vriend te houden en juist aanstuurt op harmonie.

Dit is een fase waarin iets moét gebeuren, wil je als partners hoop houden op het in stand houden van deze nieuwe relatie. Tegelijk staat er zoveel druk op, want natuurlijk willen ze  de kinderen niet weer opzadelen met een scheiding!  Juist daarom ben je als ‘omstander’ superbelangrijk voor de partners. Als vriend of vriendin Kune je ze steunen, maar verwijs ze ook actief door als je ziet dat ze er zelf niet (meer) uitkomen. Snappen hoe ánders een samengesteld gezin is en dat je als partners meer werk te doen hebt dan in een ‘kerngezin’ is een eerste stap op weg naar meer ‘samenzijn’ en harmonie. 

Fase 4: De periode van droom en werkelijkheid

De partners in het stiefgezin en vooral de stiefouder, hebben de nachtmerries overleefd. Het is een periode waarin er nieuwe gewoonten kunnen ontstaan en de leden van het stiefgezin kunnen elkaar onderling respecteren en ruimte geven waar nodig.

Ook hier ben je als vriend of vriendin van grote waarde. Je hebt je vrienden zien bloeien, worstelen, leren en nu is het alsof de rust weer terugkeert. Je kunt met ze vieren waar ze zijn.

Toch is het geen ‘eind goed, al goed’ verhaal. Op cruciale ogenblikken kan gemakkelijk weer onenigheid ontstaan, vooral bij veranderingen in het gezin Dan blijkt steeds weer dat het stevig fundament fragieler is dan bij een kerngezin en hebben de (individuele) partners van het samengesteld gezin jou hard nodig als vriend of vriendin!

Marjolein van der Linden | TAAAFEL: dé basis voor samengestelde gezinnen – Hilversum